در تمامی شهرها ازجمله کلان شهر مشهد، همواره پروژه
ها یا برنامه ریزی های شهری وجود دارند، که صرفه اقتصادی و اجتماعی ندارند،
اما بنا به دلایلی، این برنامه ریزی ها و پروژه ها همچنان در حال اجرا
هستند. چرایی اینکه این پروژه ها به چه دلیل در حال انجام هستند گاهی بسیار
پیچیده به نظر می رسند و پاسخ و دلایل متعددی می توان برای آنها یافت. در
ادبیات مدیریت استفاده از استعاره ها، معمول بوده تا مشکلات موجود را به
آسان ترین شکل ممکنه، برای عامه مردم بازگو نمایند. فیل سفید استعاره ای
است که از سال 1851 مطرح و شناخته شده است. این فیل ها نمادی از مجموعه
پروژه ها و اقداماتی هستند که صرفه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ندارند اما
مجریان آن، همچنان اصرار به نگهداری و حفظ آن دارند. در این تحقیق سعی شده
است با بیان مشکلات موجود در سیستم شهری و شهرداری مشهد، و بیان اهمیت و
ضرورت تحقیق، ابتدا به شناسایی عوامل موثر در ایجاد فیل سفید در شهرداری
مشهد پرداخت و سپس این عوامل را رتبه بندی نموده تا بتوانیم در ارائه
راهکار جهت مدیریت کارآمد آنها، اولیت بندی نمائیم.
معمولا
چنین تصور میشود که علت اصلي توسعه نیافتگی ، کمبود سرمايهگذاري است و
بسیاری از تئوری های اقتصاد سیاسی هم این باور را ترويج ميكنند. مديران نه
فقط لازم است علل پایین بودن نرخ سرمايهگذاري را توضیح دهند، بلکه بايد
دلايل تخصیص نامناسب و بهرهوري پايين سرمايهگذاريهاي انجام شده را نيز
روشن سازند.
مثال متعارف این سرمايهگذاريهاي غلط، ساخت فيلهاي سفید (یا پروژههای سرمايهگذاري با بازده اجتماعی منفی ) است.
سرمايهگذاري
فيل سفيد یک نوع بهخصوص از سياستهاي ناكارآي بازتوزیعي است که از جنبه
سياسي جذابيت پيدا كرده اند. در واقع ناكارآمدی چنین پروژههايی است که
آنها را به لحاظ سیاسی جذاب میسازد. علت آن است كه فقط به برخی مديران
اجازه ميدهد وعدههاي معتبري براي احداث اين پروژهها بدهند و بنابراين
وارد يك بازي وعده با هواداران خويش شوند. این واقعیت که همه مديران
نميتوانند مسووليت چنين پروژههايي را بپذيرند. پروژههای مفید اجتماعی
چنین ويژگيهايي ندارند؛ چون همه مديران میتوانند اقدام به ساخت آنها کنند
و بنابراين تاثیر يك سويهاي بر دستاوردهای سیاسی نميگذارند.
اگر
منافع سیاسی آنها در مقایسه با مازاد ایجاد شده پروژههای مفید و كارآ
بیشتر باشد. عوامل غيرسياسي ديگري نيز باعث ميشود تا با پروژههاي بسيار
بزرگ (فيل سفيد) مواجه شويم، پروژههايي كه از نظر تحليل هزينه – فايده
كاملا زيانده و غيراقتصادي هستند.