تحقیق مناسبات ايران و تركيه و شيروان و داغستان در اواخر سدة شانزدهم ميلادي

چكيده :
1- تاريخ ايران و تركيه در آثار متعدد مورخان از آن جمله در كتب تواريخ اسكندر منشي تركمان, قاضي احمد قمي, مصطفي عالي افندي, مصطفي سلانيكي, ابراهيم پچوي و ... منعكس گرديده و پژوهشگران از اين آثار پرقيمت كم و بيش استفاده نموده اند، ولي ما يك كتاب تاريخيِ خيلي پرارزش نيز در دست داريم كه متأسفانه محققان از آن بهره مند نبوده اند. زيرا اين كتاب تا به حال به چاپ نرسيده و نسخة خطي آن در كتابخانة دانشگاه استانبول محفوظ مي باشد. نام كتاب ذكر شده « ظفرنامة سلطان مراد ثالث » است كه از طرف ابراهيم رحيم زاده، مورخ عثماني تأليف گرديده است.
2- ناگفته نماند كه در اواسط عصر شانزدهم ميلادي، امپراطوري عثماني در كشورهاي متعدد كرة زمين حاكميت خود را توسعه داده بود و براي اشغال سواحل درياي خزر تلاش        مي نمود از راه هاي تجاري و ترانزيتيِ قفقاز بهره برداري نمايد.
3- بنا بر معلومات ابراهيم رحيم زاده، در تاريخ 8/9/982 هجري (23/12/1574 ميلادي) مأمورين بلندمرتبة عثماني در ديوان سلطان مراد ثالث جمع شده، حالت و وضعيت دول اسلامي و به اصطلاح هجوم شرق به اراضي دولت صفوي را تحت مذاكره قرار داده بودند, ولي اجرا و انجام طرح فوق بعد از 4 سال در بهار 986 صورت گرفت.
4- براي اجراي آن طرح، عثماني ها به كمك و ياريِ حكمران و فرمان فرمايانِ ايالات قفقاز شمالي اميدوار بودند و به حاكمان آوارستان, قيطاق, قوموق و تباساران نامه هايي راجع به همكاري بر ضد صفويان فرستادند. بنا بر معلومات ابراهيم رحيم زاده، جنگي كه در نزديك شهر شماخي شيروان صورت گرفته بود (در فصل خزان 986) امير شمخال، حاكم قيطاق و قوموق به تعداد 30 هزار دلاوران داغستان را جمع كرده و به عثماني ها كمك رسانيده بود، ولي عثماني ها از ترس قزلباشان بعد از پيروزي نتوانستند در شماخي بمانند و لشگرهاي خود را به شهر دربند انتقال دادند....